فصل دوم ریاضی نهم، تشکیل شده از اعداد گویا، اعداد حقیقی و همچنین قدر مطلق و کاربردهای آن میباشد که قدر مطلق، مهمترین بحث این فصل میباشد. از این فصل برای امتحانانت نهایی معمولا بین 1/5 نمره تا 2 نمره در نظر گرفته میشود. امیدوارم با نکاتی که در تدریس فصل دوم ریاضی نهم، گفته میشود، نمرات بسیار خوبی را کسب کنید.
هر عددی که بتوان آن را بصورت یک کسر نوشت، و صورت و مخرج آن کسر عضوی از اعداد صحیح باشد و مخرج آن هر گز برابر صفر نباشد یک عدد گویا میباشد. پس عدد گویا را بصورت زیر نمایش میدهیم. هر کدام از اعداد زیر نیز یک عدد گویا به شمار میآیند.
نکته: از آنجایی که میتوان اعداد طبیعی، حسابی و صحیح را با افزودن به مخرج یک به صورت یک کسر نوشت، پس هر یک از اعداد طبیعی، حسابی و صحیح، یک عدد گویا به شمار میآیند.
برای اینکه بدانیم بین دو عدد گویا، چند عدد گویا دیگر وجود دارد از دو روش:
یکسان کردن مخرج ها و روش میانگین
در این روش برای پیدا کردن اعداد گویا، در هر مرحله باید مخرجها را یکسان کنیم. به همین منظور صورت و مخرج اعداد گویای داده شده را در اعداد مناسبی ضرب میکنیم تا در هر دو عدد گویا مخرجها یکی شوند. سپس کسری بین این دو عدد گویا خواهد بود که مخرج آن با مخرج دو عدد گویای دیگر یکسان است، و صورت آن عددی است میان دو عدد گویای دیگر.
روش میانگین
در این روش برای پیدا کردن اعداد گویای میان دو عدد گویای داده شده، باید میانگین دو عدد کسری داده شده را بدست بیاوریم. زیرا همیشه میدانیم که میانگین دو عدد، همیشه عددی است که میان آن دو عدد اصلی قرار دارد. برای راحتتر فهمیدن روش میانگین، مثال تصویر زیر را با هم حل خواهیم کرد.
نکته: بین هر دو عدد گویا، میتوان بیشمار کسر پیدا کرد. یا به عبارتی دیگر بین هر دو کسر بینهایت کسر دیگر وجود دارد.
نکته: مجموعه اعداد گویا را نمیتوان با نوشت عضوها نشان داد.
برای مقایسه کردن کسرها و مرتب کردن آنها از بزرگ به کوچک و یا بالعکس، اول از همه باید همه کسرها را هم مخرج کنیم. برای یکسان کردن مخرجها، ک. م. م ( کوچکترین مخرج مشترک) بین مخرجها را بدست میآوریم، سپس صورتها در عدد مناسب ضرب کرده تا یکسان کردن مخرجها به پایان برسد. سپس به مرتب کردن کسرها خواهیم پرداخت.
تعداد ارقام اعشاری هر کسر با کسر دیگر متفاوت است و گاهی این تعداد به بینهایت میرسد. بنابراین نمایش اعشاری عددهای گویا را بر حسب نوع نمایششان میتوان به دستههای زیر تقسیم کرد.
اعداد اعشاری مختوم یا متناهیاعداد اعشاری متناوب سادهاعداد اعشاری متناوب مرکب
اعداد اعشاری مختوم یا متنهای
اعداد اعشاری مختوم یا متناهی، اعدادی هستند که تعداد رقم های اعشار آنها متنهای است و در یک عدد مشخص پایان مییابد. مانند: 5/486
اعداد اعشاری متناوب ساده
اعداد اعشاری متناوب ساده، اعدادی هستند که در تجزیه مخرج آنها فقط عامل های اول غیر از 2 و 5 وجود داشته باشد. در چنین کسرهایی اگر صورت را بر مخرج تقسیم کنیم، رقم یا ارقامی در در خارج قسمت تکرار میشود. مثل تقسیم 5 بر 3 که برابر است با: 1/666000
اعداد اعشاری متناوب یا مرکب
اعداد اعشاری متناوب یا مرکب، اعدادی هستند که در تجزیه مخرج آنها، عامل های اول 2 یا 5 وجود دارد و در عین حال عامل های دیگری مثل 3 یا 7 یا 11 یا … نیز دیده میشود. در این کسرها اگر صورت را بر مخرج تقسیم کنیم، در خارج قسمت غیر ارقامی که متناوب تکرار میشوند، رقم های دیگری نیز وجود دارد که تکرار نمیشوند. مثل تقسم 4 بر 15 که برابر است با: 0